Stresimizi Nasıl Yönetebiliriz?

Bu ay konumuz “Stresi Yönetmek” ve biz yine bilimsel ama anlaşılır, öğretici ama bir o kadar da eğlenceli bir blog yazısı ile karşınızdayız.
Bu ay stresin önündeki gizem perdesini birlikte kaldırıyoruz… Gizemi kalmayınca tek dişi kalmış canavara dönüşecek stresimizi yönetmek de; inanın daha kolay olacak...
Başlarken sizi beyninizdeki minik bir alanla tanıştıralım: Amigdala…
Kendisi minik ama etkisi 10 kaplan gücünde. Şaka değil kaplan gibi bir şey hakikaten çünkü
Namıdiğer “İlkel Beyin” kendisi… Beynimizin en eski parçalarından… Eski zamanlarda, en büyük derdimizin köşeden bir kaplan çıkması ihtimalinin olduğu dönemlerde, etraftaki tehlikeleri algılayıp, hızlıca tehlikenin büyüklüğünü analiz edip vücudumuzdaki “kaç ya da savaş” tepkisini ortaya çıkartan alan Amigdala’dır.
Enteresandır ki Amigdala, bugün 21. Yüzyılda bile aktif bir alan. Çünkü kendisine hala ihtiyacımız var, tehlikeleri algılayıp vücudumuzun gerekli tepkileri vermesini sağlamalıyız ama işin enteresan tarafı şu: 21. yüzyılda ’da köşeden kaplan çıkma ihtimali %0,000001’den küçük iken, çoğumuz gündelik hayatımızı fiziksel bir tehdit olmadan sürdürürken bile, Amigdala yine de fazlasıyla aktif. Hatta her fırsatta aktif. Peki kendisi her fırsatta aktif olunca ne oluyor? Biz her şeye stres tepkileri vermeye, sinirlenmeye, kavga etmeye ya da korkup kaçmaya başlıyoruz…
Hani nerede kaldı çatışmalarda iletişim kurma, sakince sorunları çözme, gerilmeme? Maalesef Amigdala aktif oldu, kaplan bizim sakinliğimizi yedi
Sanıyoruz yeterince dramatize ederek Amigdala’nın stresimizde oynadığı rolün önemini anlatabildik değil mi?
O zaman gelin fazla stresin vücudumuzdaki etkilerine de bir bakalım.
Bu noktada şu önemli notu tekrar hatırlatmalıyız. Amigdala hala çok kritik bir işlev görür, tehlikeleri anlamamız çok önemlidir ve hatta belli bir oranda ve türde stres iyi bir şeydir ancak Amigdala çok aktif ve biz çok stresli, hatta kronik stresli olunca problem başlar. Ve yönetmemiz gereken alan tam da bu alandır. Yani kronik stres. Bunu unutmayalım…
Bu önemli notu aklımızda tutarak şimdi “Kronik stres neden zararlı?” biraz da ona bakalım…

Kronik Stresin Zararları

1 - İskelet Kas Sistemi

Stres olduğumuzda vücuttaki kaslar kasılır. Kronik stres yaşadığımızda ve yeterince rahatlayamadığımızda kaslarımız uzun süreli gergin ve kasılmış durumda kalır.
Hal böyle olunca kas spazmları, kasılmış iskelet sistemine bağlı baş ağrıları, migren, kronik omuz/bel/boyun rahatsızlıkları söz konusu olabilir.

2 - Solunum Sistemi

Solunum sistemi vücuda oksijeni yaymaktan ve karbondioksiti dışarı atmaktan sorumlu.
Stres olduğumuzda nefesin kesilmesi, çok kısa ve hızlı nefes alma durumları olabiliyor. Kronik streste ise kronik nefes bozuklukları, nefesi tutma, kronik bronşit, hatta astıma kadar gidebiliyor durumlar… Nefes hayattır sevgili Sağlıklı Yaşa programı katılımcıları aman dikkat!

3 - Kardiyovasküler (Kalp ve Kan Dolaşımı) Sistemi

Stresin belki de en büyük etkilerini bu sistemde görüyoruz. Anlık streste biliyorsunuz kalbimiz daha hızlı atıyor, vücudumuz adrenalin doluyor, kan dolaşımımız hızlanıyor. Vücut “kaç ya da savaş” tepkisine giriyor, yani kaçmamızı ya da savaşmamızı sağlayacak büyük kas gruplarına daha çok kan gidiyor, buralara giden damarlar genişliyor ve kan basıncımız yükseliyor.
Ama stres hızlıca geçmezse yani kronikleşirse, adrenalin ve kortizol hormonları vücutta artıyor. Sürekli yüksek olan kan basıncı kalp krizi riskini arttırabiliyor. Kortizol hormonunun fazla olması bağışıklığımızı düşürebiliyor. Göbek çevremiz yağlanıyor, kilo kontrolü zorlaşıyor. Kalbin sürekli hızlı tempoda artması onu çok yoruyor.

4 - Endokrin (Salgı Bezleri-Hormonlar) Sistemi

Endokrin sistemde kortizol konusuna biraz daha girelim. Kortizol tehlike anında karaciğerdeki şekeri aktive ediyor ve bize enerji veriyor ki kaçabilelim, savaşabilelim veya acıyı daha az hissedip yolumuza devam edebilelim.
Ama kronik kortizol fazlalığında bağışıklık sistemi ile beyin arasındaki iletişim bozulabiliyor. Fazla hormon salgılamaktan dolayı metabolizmamız şaşırıyor, diyabet ve obezite riski artıyor. Uykusuzluk, zihin yorgunluğu, kronik yorgunluk gibi şikayetler artıyor. Bağışıklık sistemi yıpranınca hastalıklara davetiye çıkıyor.

5 - Sindirim Sistemi

Bağırsaklarımız ikinci beynimiz diyoruz çünkü 100 milyonlarca bağımsız hareket edebilen nöronlardan oluşuyor ve vücutta özellikle mutluluğumuzla ilgili çok kritik işlevleri bulunuyor. Bağırsaklarımızdaki sağlıklı bakteri ortamı yani bağırsak florası da sağlığımız için çok büyük önem taşıyor.
Sürekli yaşanan stres işte bu bağırsak florasını bozuyor. Bu durum sadece fiziksel sağlığımızı değil duygusal durumumuzu da bozabiliyor. Modumuz düşüyor, duygusal dengemiz sarsılıyor. Ayrıca kronik stres midemizi de çok etkiliyor, iştah artması ve azalmasının yanı sıra mide spazmları, aşırı kusma gibi durumlar oluşabiliyor. Ya da bağırsak rahatsızlığı, şişkinlik, ishal ya da kabızlık gibi durumlar da kronik stres yüzünden maalesef çok olası.

Tüm bunlar yeterli olmadıysa stresin sinir sistemini aşırı yorduğunu sinir sisteminin de organları yorduğunu, ayrıca yine kronik stresin üreme sistemlerimizi de ciddi ve cinsiyete bağlı olarak farklı oranda etkilediğini söyleyelim…
Yeterince moraliniz bozuldu mu strese dair?
Durun durun stres olmayın hemen… Çünkü ne vaat etmiştik? Stresi tanırsak onu daha kolay yöneteceğiz demiştik.
Şimdi buraya da kısaca değinelim…
Stresin önemli birkaç panzehiri var, işin kimyasını ve biyolojisini yöneten. Ve Sağlıklı Yaşa programında size bunların tamamını bol bol sunacağız… Eminiz okuyunca çok tanıdık gelecek.

Stres Yönetimi Teknikleri

1. Gülmek
2. İyi uyku
3. İyi beslenme
4. Egzersiz
5. Zihinsel pratikler (Mindfulness, nefes, meditasyon…)
6. İyi arkadaşlık ve aile ilişkileri
7. Dertleri paylaşmak, yazmak, anlatmak
8. Pozitif kalmaya çalışmak
9. Şükretmek
10. Kin tutmamak
11. Gerektiğinde yardım istemek…

Hem çok kolay hem de çok zor şu stresi yönetmek.
Ama yalnız değilsiniz! Sağlıklı Yaşa programında Studio Canlı uygulamasında size bu konuda yardımcı olacak, günlük kısa kısa binlerce pratik ve yüzlerce uzman var…
Haydi o zaman bir adım atalım mı beraber, Studio Canlı’da buluşalım mı?
Hepimize stressiz günler olsun…
Blog Yazarı: Nilay Aydoğan, Studio Canlı Kurucu & CEO